Rak gruczołowy szyjki macicy stanowi 7-8% wszystkich raków szyjki macicy. Najczęściej występuje u kobiet poniżej 50. roku życia. Wykazano, że jego obecność związana jest z przetrwałą infekcją typami 16, 18, 45 i 31 wirusa brodawczaka ludzkiego. Zmiana prekursorowa tych raków rozwija się w okolicy strefy przekształceń w postaci AIS (adenocarcinoma in situ), a następnie przemieszcza się w głąb kanału i po 5-12 latach ulega progresji do raka inwazyjnego. Badanie cytologiczne jest zdecydowanie mniej czułe w wykrywaniu raka gruczołowego, a badanie kolposkopowe – mniej przydatne. Mniejsza czułość badania cytologicznego wynika z nieprawidłowego pobrania złuszczonych komórek (np. tylko tarczy bez pobrania z kanału szyjki) lub też z użycia kwacza z watą zamiast plastikowej szczoteczki Cervex-Brush. Rokowanie w raku gruczołowym szyjki jest gorsze niż w raku płaskonabłonkowym (mimo wykrycia ich w tym samym stopniu klinicznym), szczególnie dotyczy to nowotworów rozwijających się na podłożu przetrwałej infekcji typem 18 HPV. Szczepienia wywołujące odporność (Cervarix i Silgard) odgrywają istotną rolę w profilaktyce tego trudno wykrywalnego raka.